D\u0131\u015fi\u015fleri Bakan Yard\u0131mc\u0131s\u0131 Ahmet Y\u0131ld\u0131z\u2019\u0131n Lahey\u2019deki a\u00e7\u0131klamalar\u0131 \u015f\u00f6yle:\n
Kurala dayal\u0131 uluslararas\u0131 sistem bir y\u0131k\u0131m a\u015famas\u0131nda. Bunun nedeni de Filistin halk\u0131na uygulanan adaletsizlik. \u015eu anda UAD \u00f6n\u00fcnde bir davay\u0131 de\u011ferlendiriyor. Bu dava \u0130srail\u2019e kar\u015f\u0131 a\u00e7\u0131lm\u0131\u015f bir dava. 1948 soyk\u0131r\u0131m\u0131n \u00f6nlenmesi ve cezaland\u0131r\u0131lmas\u0131 \u00e7er\u00e7evesindeki ihlal iddialar\u0131yla ilgili bir dosya. Bu ihlallerin mevcut durumunu Filistin haklar\u0131n\u0131n haklar\u0131n\u0131n nas\u0131l ihlal edildi\u011finin net g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc ve Do\u011fu Kud\u00fcs dahil Filistin topraklar\u0131n\u0131n i\u015fgal alt\u0131nda oldu\u011funun \u00f6nemli bir kan\u0131t\u0131.\n
T\u00fcrkiye bu konudaki mahkemenin alm\u0131\u015f oldu\u011fu ihtiyati tedbirlerin karar\u0131n\u0131n tam olarak uygulanmas\u0131n\u0131 istiyor. G\u00fcvenlik konseyi bu konudaki sorumluluklar\u0131n\u0131 yerine getirerek bu kritik a\u015famada bunun uygulanmas\u0131n\u0131 sa\u011flar.\n
Mahkemenin mevcut dosya hakk\u0131ndaki dan\u0131\u015fma anlam\u0131 ta\u015f\u0131yan karar\u0131 \u015funu ortaya koymu\u015ftur; \u0130srail\u2019in i\u015fgal etti\u011fi Filistin topraklar\u0131nda yapm\u0131\u015f olduklar\u0131 davran\u0131\u015flar b\u00fct\u00fcn Filistin\u2019de olumsuz sonu\u00e7lara neten olmaktad\u0131r. Filistinliler kendi topraklar\u0131 \u00fczerinde haklar\u0131ndan mahrumdur. Adalet, e\u015fitlik, insan onuru ve \u00e7ok uzun zamandan beri hak ettikleri ba\u011f\u0131ms\u0131zl\u0131\u011f\u0131 istemektedirler.\n
T\u00fcrkiye Cumhuriyeti, g\u00fc\u00e7l\u00fc bir \u015fekilde b\u00f6lge ile ili\u015fkileri olan bir \u00fclkedir. Sadece Araplar ile de\u011fil Yahudiler ile de. Avrupa\u2019da y\u00fczy\u0131llar \u00f6ncesinde zulme u\u011fram\u0131\u015f Yahudiler de T\u00fcrkiye\u2019ye s\u0131\u011f\u0131nm\u0131\u015f ve burada kendilerine g\u00fcven bulmu\u015flard\u0131r. 2. D\u00fcnya Sava\u015f\u0131 da dahil olmak \u00fczere biz hi\u00e7bir zaman bu insanlara kimliklerinden dolay\u0131 ayr\u0131mc\u0131l\u0131k yapmad\u0131k. T\u00fcrkiye, \u0130srail\u2019in \u015fu anda i\u015fgal alt\u0131ndaki Filistin topraklar\u0131n\u0131n stat\u00fcs\u00fcn\u00fc de\u011fi\u015ftirme y\u00f6n\u00fcndeki \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131 g\u00f6rmezden gelemez. \u015eu anda \u0130srail\u2019in Filistin halk\u0131na y\u00f6neltti\u011fi sald\u0131r\u0131lar\u0131na da kay\u0131ts\u0131z kalamaz.\n
Yaz\u0131l\u0131 beyan\u0131m\u0131zda belli konularla ilgili olarak biz zaten g\u00f6r\u00fc\u015flerimizi belirttik. Orada s\u00f6ylemi\u015f oldu\u011fumuz her \u015fey daha \u00f6nce de oldu\u011fu gibi 7 Ekim\u2019den bu yana meydana gelen durum ile de ili\u015fkilidir. Tabiki \u0130srail-Filistin \u00e7at\u0131\u015fmas\u0131n\u0131n k\u00f6k sebebine bakmadan b\u00f6lgede bir bar\u0131\u015f ve istikrar sa\u011flamak m\u00fcmk\u00fcn olmayacakt\u0131r. \u0130srail-Filistin \u00e7at\u0131\u015fmas\u0131 2023 y\u0131l\u0131n\u0131n 7 Ekim\u2019inde ba\u015flamad\u0131. Bu \u00e7at\u0131\u015fma belli bir Filistinli fraksiyon veya grupla alakal\u0131 de\u011fildir. Bu \u00e7at\u0131\u015fma bir \u00f6nceki y\u00fczy\u0131la kadar uzanmaktad\u0131r. Ancak bar\u0131\u015f\u0131n \u00f6n\u00fcndeki ger\u00e7ek engel \u00e7ok barizdir. \u0130srail\u2019in Filistin topraklar\u0131ndaki i\u015fgalinin daha da derinle\u015fmesi Do\u011fu Kud\u00fcs de dahil olmak \u00fczere. Ve iki devletli \u00e7\u00f6z\u00fcm\u00fcn uygulanmamas\u0131, \u0130srail-Filistin\u2019in yan yana yana ya\u015famas\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fcm\u00fcn\u00fcn hayata ge\u00e7irilmemesidir.\n
\u015eu anda Filistinliler \u0130srail\u2019in bo\u011fucu i\u015fgali alt\u0131nda \u00e7ok zor ko\u015fullarda ya\u015famaktad\u0131r. On y\u0131llard\u0131r devam eden \u0130srail i\u015fgali Filistin halk\u0131n\u0131n kendi temel insan haklar\u0131ndan mahrum olmas\u0131na neden olman\u0131n yan\u0131nda \u0130srail\u2019in merhametine ba\u011f\u0131ml\u0131 hale getirilmi\u015ftir Filistinlileri. Filistinlilerin ya\u015fam alanlar\u0131na el konulmu\u015f, ge\u00e7im kaynaklar\u0131na el konulmu\u015ftur. 21. Y\u00fczy\u0131lda hala bu uygulamalar devam etmektedir. Bazen bu uygulamalar orta \u00e7a\u011fa ve daha k\u00f6t\u00fcs\u00fcne benzemektedir. Filistinliler kendi haklar\u0131n\u0131 ve kendi onurlar\u0131n\u0131 istemektedirler. \u0130srail\u2019in devam eden i\u015fgali ve \u0130srail\u2019in devam eden ve bilerek uzat\u0131lan i\u015fgali ve bunun yan\u0131nda b\u00fct\u00fcn insiyatifleri ba\u015far\u0131s\u0131zl\u0131\u011fa u\u011fratan politikalar\u0131 maalesef Filistinlilerin \u00fclkelerinden edilmeleri ve arafta kalmalar\u0131na neden olmu\u015ftur ve bir\u00e7ok nesil umutsuz ve yapacak bir \u015feyi bulunmadan ortada kalm\u0131\u015ft\u0131r.\u00a0\u0130srail\u2019in son d\u00f6nemdeki yapm\u0131\u015f oldu\u011fu eylemler Do\u011fu Kud\u00fcs dahil olmak \u00fczere \u0130srail\u2019in i\u015fgali alt\u0131ndaki Filistin topraklar\u0131n\u0131n stat\u00fcs\u00fcn\u00fc de\u011fi\u015ftirmeyi ama\u00e7lamaktad\u0131r. Ko\u015fulsuz olarak kabul edilemezdir ve Birle\u015fmi\u015f Millerler kararlar\u0131na da ayk\u0131r\u0131d\u0131r.\n
T\u00fcrkiye yaz\u0131l\u0131 bir beyan\u0131n\u0131 6 \u015eubat 2023 tarihi itibar\u0131yla zaten sunmu\u015ftur mahkemenin ilgili karar\u0131na cevaben. Mahkemenin ortaya koymu\u015f oldu\u011fu sorular esas\u0131nda \u00e7ok daha geni\u015ftir. Ama T\u00fcrkiye\u2019nin yaz\u0131l\u0131 beyan\u0131 kutsal topraklar\u0131n stat\u00fcs\u00fc ve Kud\u00fcs\u2019\u00fcn stat\u00fcs\u00fc ile s\u0131n\u0131rl\u0131 kalm\u0131\u015f buraya odaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Bu beyan herhangi bir konudaki mevcut hukuki durumu da etkilememektedir. Mahkemeden bir g\u00f6r\u00fc\u015f sormu\u015ftur Birle\u015fmi\u015f Milletler G\u00fcvenlik Konseyi, dolay\u0131s\u0131yla bizim bu noktada sadece kutsal topraklar\u0131n stat\u00fcs\u00fcne olan odaklanmam\u0131z di\u011fer k\u0131s\u0131mlar\u0131 etkilemeyecektir.\n
Uluslararas\u0131 camiaya \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n temel k\u00f6k sebeplerini ortaya koymak, anlatmak istiyorum. Bu da Filistinliler aras\u0131nda ve uluslararas\u0131 camia i\u00e7erisinde bunun daha iyi anla\u015f\u0131lmas\u0131n\u0131 istiyoruz. Maalesef BMGK birincil sorumlulu\u011fu, uluslararas\u0131 bar\u0131\u015f ve istikrar\u0131n sa\u011flanmas\u0131 ve idame ettirilmesidir. BMGK bu g\u00f6revde ba\u015far\u0131s\u0131z olmu\u015ftur. BM\u2019nin \u00fcyelerinin \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131 kahir ekseriyeti \u015fu anda Gazze\u2019de meydana gelmekte olan konular\u0131 k\u0131nasa da ve b\u00f6lgeye insani yard\u0131m\u0131n g\u00f6nderilmesini istese de maalesef \u015fu ana kadar BMGK bu noktada b\u00f6yle bir ad\u0131m atma konusunda ba\u015far\u0131s\u0131z olmu\u015ftur. Bu konudaki \u00e7abalar da sonu\u00e7suz kalm\u0131\u015ft\u0131r.\n
Ayn\u0131 minvalde i\u015fgal alt\u0131ndaki topraklardaki durum da \u00e7ok say\u0131da karar al\u0131nmas\u0131na ra\u011fmen BMGK taraf\u0131ndan ve BM Genel Kurulu taraf\u0131ndan hi\u00e7bir zaman i\u00e7in iyile\u015fmemi\u015ftir. \u0130srail, hukuk d\u0131\u015f\u0131 tek tarafl\u0131 eylemlerine devam etmi\u015f ve BM kararlar\u0131n\u0131 hi\u00e7e saym\u0131\u015ft\u0131r. \u0130ki devletli vizyonu tehlikeye atm\u0131\u015ft\u0131r. Hukuk d\u0131\u015f\u0131 yerle\u015fim \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 geni\u015fleyerek devam etmi\u015f ve \u015fu anda da i\u015fgal alt\u0131ndaki Filistin\u2019in Do\u011fu Kud\u00fcs\u2019te dahil olmak \u00fczere art\u0131k topraklar\u0131nda kal\u0131c\u0131 bar\u0131\u015f\u0131n gelmesi konusuna da \u00e7ok b\u00fcy\u00fck balta vurmaktad\u0131r. Bu yerle\u015fimler konusunda \u0130srail b\u00f6lgede i\u015fgal alt\u0131nda tuttu\u011fu topraklar\u0131n n\u00fcfus yap\u0131s\u0131n\u0131 de\u011fi\u015ftirmektedir. Filistinlilerin evlerini y\u0131kmaktad\u0131r ve di\u011fer taraftan da \u0130srail g\u00fcvenlik kuvvetlerinin korumas\u0131 alt\u0131nda yeni yerle\u015fimciler Yahudi yerle\u015fimciler i\u00e7in in\u015faatlar da devam etmektedir.\n
\u0130srail-Filistin \u00e7at\u0131\u015fmas\u0131n\u0131n en \u00f6nemli unsurlar\u0131ndan bir tanesi de kutsal mekanlar\u0131n stat\u00fcs\u00fcn\u00fcn belirlenmesi ve korunmas\u0131d\u0131r. Do\u011fu Kud\u00fcs\u2019te El Aksa Camii ve Harem-i \u015eerif ki bunlar t\u00fcm d\u00fcnyadaki M\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in kutsal yerlerdir. Kutsall\u0131klar\u0131 mutlaka b\u00fct\u00fcn zamanlarda ge\u00e7mi\u015ften bug\u00fcne hep korunmu\u015ftur ve korunmak durumundad\u0131r. Kud\u00fcs\u2019teki Harem-i \u015eerif de dahil olmak \u00fczere Osmanl\u0131 d\u00f6neminde buralar\u0131n korunmas\u0131na ba\u015flanm\u0131\u015f ve bug\u00fcne kadar hep korunmu\u015ftur bu b\u00f6lgelerin kutsall\u0131\u011f\u0131. 2023 y\u0131l\u0131n\u0131n nisan ay\u0131nda El Aksa Camii\u2019ne \u0130srail g\u00fcvenlik kuvvetleri sald\u0131r\u0131da bulunmu\u015f ve Ramazan ay\u0131 i\u00e7erisinde y\u00fczlerce M\u00fcsl\u00fcman\u0131 ibadet esnas\u0131nda tutuklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130srail g\u00fcvenlik kuvvetleri Harem-i \u015eerif\u2019e girmekte olan Yahudiler i\u00e7in yer a\u00e7m\u0131\u015ft\u0131r ve orada M\u00fcsl\u00fcmanlar ibadet ederken b\u00f6yle bir uygulama ger\u00e7ekle\u015ftirmi\u015ftir. \u00c7ok iyi bilinen bu geli\u015fmelerin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda \u0130srail netice itibar\u0131yla daha fazla topra\u011f\u0131 kontrol alt\u0131na alm\u0131\u015ft\u0131r ve BMGK\u2019nin 181 say\u0131l\u0131 karar\u0131n\u0131 da ihlal etmi\u015ftir. Ortaya bir ye\u015fil hat \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r.\n
1967 y\u0131l\u0131nda haziran ay\u0131nda bildi\u011finiz gibi \u0130srail, Gazze \u015eeridi\u2019ne, Bat\u0131 \u015eeria\u2019ya ve Do\u011fu Kud\u00fcs\u2019e bir harekat ba\u015flatm\u0131\u015ft\u0131r. O g\u00fcnden bu g\u00fcne BMGK ve BM Genel Kurulu defalarca karar alm\u0131\u015ft\u0131r ve bu b\u00f6lgedeki askeri \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131n uluslararas\u0131 hukuka ayk\u0131r\u0131 oldu\u011funu teyit etmi\u015ftir. \u0130dari ve hukuki anlamda bir\u00e7ok karar alm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130srail\u2019in atm\u0131\u015f oldu\u011fu ad\u0131mlar\u0131n Kud\u00fcs\u2019\u00fcn i\u015fgali konusundaki ad\u0131mlar\u0131n bu b\u00f6lgede kamula\u015ft\u0131rmalar, topraklara ve ya\u015fanan yerlere el koymalar\u0131 bunlar\u0131n hepsinin ge\u00e7ersiz oldu\u011fu konusunda kararlar al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r BM taraf\u0131ndan.\n
Bunun da \u00f6tesinde BMGK Kud\u00fcs \u015fehrinin stat\u00fcs\u00fcn\u00fcn de\u011fi\u015ftirilmesi y\u00f6n\u00fcnde at\u0131lan b\u00fct\u00fcn ad\u0131mlar\u0131 k\u0131nam\u0131\u015ft\u0131r. BMGK\u2019da 1967 y\u0131l\u0131n\u0131n 4 Temmuz\u2019unda alm\u0131\u015f oldu\u011fu bir kararla birlikte \u0130srail\u2019in Kud\u00fcs \u015fehrinin stat\u00fcs\u00fcn\u00fc de\u011fi\u015ftirme y\u00f6n\u00fcndeki att\u0131\u011f\u0131 ad\u0131mlar\u0131n ge\u00e7ersiz k\u0131l\u0131nmas\u0131 i\u00e7in bir karar alm\u0131\u015ft\u0131r. Ancak bu noktada \u0130srail zaten bu ad\u0131mlar\u0131 atm\u0131\u015ft\u0131r ve durumu de\u011fi\u015ftirmek \u00fczere herhangi bir geri ad\u0131m atmam\u0131\u015ft\u0131r. BMGK yine 1968 y\u0131l\u0131n\u0131n 16 Temmuz\u2019unda alm\u0131\u015f oldu\u011fu kararla bunu da teyit etmi\u015ftir. 1980 y\u0131l\u0131nda haziran ay\u0131nda \u0130srail parlamentosu bir temel kanun \u00e7\u0131karm\u0131\u015ft\u0131r. Bu kanun uyar\u0131nca da Kud\u00fcs\u2019\u00fc \u0130srail\u2019in ba\u015fkenti olarak ilan etmi\u015ftir. Birle\u015fmi\u015f Kud\u00fcs\u2019\u00fcn \u0130srail\u2019in ba\u015fkenti oldu\u011funu ortaya koymu\u015ftur. Bu da \u0130srail\u2019in Kud\u00fcs \u015fehrinin stat\u00fcs\u00fc ile ilgili de\u011fi\u015ftirme ad\u0131m\u0131 olarak a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde kar\u015f\u0131m\u0131zda durmaktad\u0131r.\n
BM G\u00fcvenlik Kurulu 1980 y\u0131l\u0131nda 478 say\u0131l\u0131 karar\u0131 ile birlikte \u0130srail\u2019in atm\u0131\u015f oldu\u011fu bu ad\u0131mlar\u0131n uluslararas\u0131 hukukun ihlali oldu\u011funa karar vermi\u015ftir. Bu ba\u011flamda b\u00fct\u00fcn hukuki ve idari anlamda \u0130srail\u2019i i\u015fgalci g\u00fc\u00e7 olarak atm\u0131\u015f oldu\u011fu bu ad\u0131mlar\u0131n Kud\u00fcs \u015fehrinin stat\u00fcs\u00fcn\u00fcn de\u011fi\u015ftirilmesine y\u00f6nelik oldu\u011funu ve bu noktada bir ihlal oldu\u011funu ortaya koymu\u015ftur. Bu ad\u0131mlar\u0131n mutlaka geriye d\u00f6n\u00fck olarak de\u011fi\u015ftirilmesi gerekti\u011fini bildirmi\u015ftir. BMGK ayn\u0131 zamanda en a\u011f\u0131r \u015fekilde \u0130srail\u2019in Kud\u00fcs\u2019\u00fcn ba\u015fkent olarak ilan edilen kanunu da k\u0131nam\u0131\u015ft\u0131r. Bunun da \u00f6tesinde BMGK \u0130srail\u2019in Kud\u00fcs\u2019\u00fc ba\u015fkent ilan edili\u015fini tan\u0131mam\u0131\u015ft\u0131r ve \u0130srail\u2019in bu yapm\u0131\u015f oldu\u011fu ad\u0131m\u0131nda yine bir ba\u015fka kararla birlikte Kud\u00fcs \u015fehrinin stat\u00fcs\u00fcn\u00fcn de\u011fi\u015ftirilmesine y\u00f6nelik bir ad\u0131m oldu\u011funun alt\u0131n\u0131 \u00e7izmi\u015ftir.\u00a0Ayn\u0131 zamanda yine bundan sonraki d\u00f6nemde al\u0131nan kararlarda da Kud\u00fcs \u015fehrinin stat\u00fcs\u00fc ile ilgili bir de\u011fi\u015fikli\u011fe sebep olabilecek her t\u00fcrl\u00fc eylemin \u00f6n\u00fcne ge\u00e7ilmesinin gereklili\u011fi belirtilmi\u015ftir.\n
Yine ayn\u0131 zamanda sonraki d\u00f6nemde BMGK\u2019nin alm\u0131\u015f oldu\u011fu kararlar do\u011frultusunda t\u00fcm taraflar\u0131n ad\u0131m atmas\u0131 gerekti\u011fini belirtmi\u015ftir. Bunlar\u0131n i\u00e7erisinde \u015funlar var; 1967 s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131n \u00f6tesinde yap\u0131lacak her t\u00fcrl\u00fc s\u0131n\u0131r de\u011fi\u015fikli\u011finin tan\u0131nmamas\u0131, taraflar taraf\u0131ndan kendi yapt\u0131klar\u0131 m\u00fczakereler ile kabul edilmedi\u011fi s\u00fcrece Kud\u00fcs ile ilgili bir d\u00fczenlemenin yap\u0131lmamas\u0131 ve \u0130srail\u2019in i\u015fgal etti\u011fi topraklar \u00fczerinde egemenli\u011finin \u0130srail devleti topra\u011f\u0131 olarak tan\u0131nmamas\u0131. \u0130srail topraklar\u0131 ve 1967\u2019den bu yana i\u015fgal etti\u011fi topraklar ayr\u0131m\u0131 burada yap\u0131lmaktad\u0131r. Bir\u00e7ok \u00fclke maalesef BMGK\u2019nin ortaya koymu\u015f oldu\u011fu bu prensiplerden caym\u0131\u015ft\u0131r. \u0130srail\u2019in tek tarafl\u0131 olarak atm\u0131\u015f oldu\u011fu i\u015fgal alt\u0131ndaki Filistin topraklar\u0131nda atm\u0131\u015f oldu\u011fu ad\u0131mlara uluslararas\u0131 camian\u0131n da yakla\u015f\u0131m\u0131 bellidir.\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n\n","created_at":"2024-02-26T09:50:09.000000Z","updated_at":"2024-02-26T09:50:09.000000Z"}