Boya böceği ailesine yeni tür keşfi

Dünya’da 6 tür böcek ve deniz salyangozu renk elde etmek üzere bütünleşik tekstil endüstrisinde kullanılıyor. SDÜ uzun yıllar süren saha araştırması ve bilimsel deneyler ışığında renk elde edilen 7’nci boya böceği keşfetti. Kırmızı renk elde edilen koşnil böceği türüne ilişkin bilimsel veriler yayımlanan akademik makale ile Dünya literatürüne kazandırıldı. ”-SDÜ olarak Dünya’ya 7’nci boya böceği...

{"id":90625,"news_id":15694094,"detail":"

D\u00fcnya\u2019da 6 t\u00fcr b\u00f6cek ve deniz salyangozu renk elde etmek \u00fczere b\u00fct\u00fcnle\u015fik tekstil end\u00fcstrisinde kullan\u0131l\u0131yor. SD\u00dc uzun y\u0131llar s\u00fcren saha ara\u015ft\u0131rmas\u0131 ve bilimsel deneyler \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda renk elde edilen 7\u2019nci boya b\u00f6ce\u011fi ke\u015ffetti. K\u0131rm\u0131z\u0131 renk elde edilen ko\u015fnil b\u00f6ce\u011fi t\u00fcr\u00fcne ili\u015fkin bilimsel veriler yay\u0131mlanan akademik makale ile D\u00fcnya literat\u00fcr\u00fcne kazand\u0131r\u0131ld\u0131.\n

\u201d-SD\u00dc olarak D\u00fcnya\u2019ya 7\u2019nci boya b\u00f6ce\u011fi il\u00e2n ettik\u201d\n

S\u00fcleyman Demirel \u00dcniversitesi (SD\u00dc) \u00d6\u011fretim \u00dcyesi Prof. Dr. Mustafa Gen\u00e7: \u201dBoya b\u00f6cekleri olarak tan\u0131mlad\u0131\u011f\u0131m\u0131z t\u00fcrler g\u0131da, kozmetik ve boyama alan\u0131nda kullan\u0131l\u0131yor. \u00dczerinde \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131m\u0131z ko\u015fnil b\u00f6ce\u011fi t\u00fcr\u00fc de daha \u00f6nce g\u0131da ve kozmetik alan\u0131nda literat\u00fcrde yer al\u0131yordu. Ancak bu ko\u015fnil b\u00f6ce\u011fi t\u00fcr\u00fcn\u00fcn boyama y\u00f6n\u00fcn\u00fc SD\u00dc ke\u015ffetti. K\u0131rm\u0131z\u0131 renk veren ko\u015fnilin bu t\u00fcr\u00fcn\u00fcn hasl\u0131k de\u011ferleri ve kal\u0131c\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n y\u00fcksek oldu\u011funu da kan\u0131tlam\u0131\u015f olduk.\u201d\n

-Ke\u015fif i\u00e7in ilk k\u0131v\u0131lc\u0131m 2007\u2019de \u00e7ak\u0131ld\u0131\n

S\u00fcleyman Demirel \u00dcniversitesi (SD\u00dc) G\u00fczel Sanatlar Fak\u00fcltesi (GSF) Geleneksel T\u00fcrk Sanatlar\u0131 B\u00f6l\u00fcm\u00fc, Hal\u0131- Kilim ve Eski Kuma\u015f Desenleri Anasanat Dal\u0131 (AD) \u00d6\u011fretim \u00dcyesi Prof. Dr. Mustafa Gen\u00e7, 2007 y\u0131l\u0131nda Ba\u015fbakanl\u0131k Osmanl\u0131 Ar\u015fivleri\u2019nde \u2018k\u00f6kboyama\u2019 ve bitkiler \u00fczerinde \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken rastlad\u0131\u011f\u0131 bir bilginin pe\u015finden ko\u015fmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yledi. Belge ve kay\u0131tlarda, Osmanl\u0131 \u0130mparatorlu\u011fu\u2019nun Meksika\u2019dan \u2018k\u00f6kboyama\u2019 i\u00e7in kullan\u0131lan bir b\u00f6cek t\u00fcr\u00fc olan ko\u015fnil getirip Antalya ve Mersin gibi s\u0131cak iklim b\u00f6lgelerinde yeti\u015ftirmeye \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131n\u0131 ancak bir sonu\u00e7 alamad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc anlatan Gen\u00e7, \u015f\u00f6yle konu\u015ftu:\n

\u201dAntalya ve Mersin ba\u015fta olmak \u00fczere s\u0131cak iklim ku\u015faklar\u0131nda hep bu t\u00fcr\u00fcn izini arad\u0131m. Kuzey K\u0131br\u0131s T\u00fcrk Cumhuriyeti\u2019nde bir \u00f6\u011frencim, orada g\u00f6r\u00fcnt\u00fcledi\u011fi foto\u011fraf ve videolar\u0131 payla\u015fm\u0131\u015ft\u0131. Kakt\u00fcsler \u00fczerindeki zararl\u0131 b\u00f6cek t\u00fcr\u00fc \u00e7ok farkl\u0131 idi. Bunun \u00fczerine Prof. Dr. G\u00f6khan Ayd\u0131n ile birlikte Eyl\u00fcl 2021 tarihinde KKTC\u2019ye gittik.\n

Ko\u015fnilin farkl\u0131 bir t\u00fcr\u00fc oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz bu bitki zararl\u0131s\u0131n\u0131 KKTC\u2019de ilgili makamlardan yasal izinlerini alarak T\u00fcrkiye\u2019ye; SD\u00dc\u2019ye getirdik.\n

Bu bitki zararl\u0131s\u0131n\u0131n boyar madde kayna\u011f\u0131 olabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnerek \u00f6\u011frencim Beng\u00fc Ayd\u0131n ile birlikte \u00fczerinde bilimsel \u00e7al\u0131\u015fmalara ba\u015flad\u0131k. \u015eu \u00e2n Karamano\u011flu Mehmet Bey \u00dcniversitesi\u2019nde Ara\u015ft\u0131rma G\u00f6revlisi olarak g\u00f6rev yapan Beng\u00fc Ayd\u0131n ile birlikte SD\u00dc Do\u011fal Boyama Laboratuvar\u0131\u2019nda A\u011fustos 2023 tarihine kadar \u00e7al\u0131\u015ft\u0131k. Daha sonras\u0131nda ise bilimsel yay\u0131n a\u015famas\u0131na ge\u00e7tik.\u00a0\u201d\n

\u201d-Hasl\u0131k de\u011ferleri ve kal\u0131c\u0131l\u0131\u011f\u0131 y\u00fcksek k\u0131rm\u0131z\u0131 renk elde edildi\u201d\n

Deneyler sonucunda ko\u015fnil b\u00f6ce\u011fi t\u00fcr\u00fcnden k\u0131rm\u0131z\u0131 renk elde edildi\u011fini belirten Prof. Dr. Mustafa Gen\u00e7, \u201dhasl\u0131k de\u011ferleri ve kal\u0131c\u0131l\u0131\u011f\u0131 da olduk\u00e7a y\u00fcksekti.\n

Bu b\u00f6ce\u011fin ko\u015fnil t\u00fcr\u00fc olarak daha \u00f6nce literat\u00fcre girdi\u011fini fakat boyama y\u00f6n\u00fc ile hi\u00e7bir bilimsel \u00e7al\u0131\u015fma yap\u0131lmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fck.\n

T\u00fcm verileri ispatlar\u0131 ile birlikte akademik bir yay\u0131n h\u00e2line getirdik.\n

K\u0131rm\u0131z\u0131 ve mor renklerin elde edilmesinde kullan\u0131labilecek olan bu t\u00fcr ke\u015ffini \u015eubat 2024 tarihinde Textile Research Journal\u2019de (Tekstil Ara\u015ft\u0131rma Dergisi) yay\u0131mlad\u0131k.\n

D\u00fcnya\u2019da 6 b\u00f6cek ve deniz canl\u0131s\u0131 b\u00fct\u00fcnle\u015fik tekstil end\u00fcstrisinde boyama alan\u0131nda kullan\u0131l\u0131yor. 7\u2019nci ke\u015ffi de biz yapm\u0131\u015f olduk.\n

\u0130spatlar\u0131 ile birlikte de bilimsel literat\u00fcre kazand\u0131r\u0131lm\u0131\u015f oldu.\n

2007\u2019de Ba\u015fbakanl\u0131k Osmanl\u0131 Ar\u015fivleri\u2019nde ba\u015flayan yolculuk, \u015eubat 2024\u2019te yeni ke\u015fif ve ispatlar\u0131n bilimsel \u015fekilde literat\u00fcre kazand\u0131r\u0131lmas\u0131 ile tamamlanm\u0131\u015f oldu. \u2018\u0130lham veren \u00dcniversite\u2019 SD\u00dc\u2019n\u00fcn bir \u00fcyesi olmaktan, yeni ke\u015fiflere imza atmaktan mutluyuz\u201d \u015feklinde konu\u015ftu.\n

-Ko\u015fnil bir meyve zararl\u0131s\u0131d\u0131r\n

SD\u00dc \u00d6\u011fretim \u00dcyesi Prof. Dr. Mustafa Gen\u00e7, \u201dk\u0131rm\u0131z\u0131 ve mor renk elde edilmesi i\u00e7in b\u00f6ceklerin yok edilmesi gibi bir alg\u0131n\u0131n olu\u015fmamas\u0131\u201d ba\u011flam\u0131nda \u015fu bilginin payla\u015f\u0131lmas\u0131n\u0131n da \u00e7ok sa\u011fl\u0131kl\u0131 olaca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yl\u00fcyor:\n

\u201dBoya b\u00f6cekleri D\u00fcnya\u2019da g\u0131da, kozmetik ve boyama sekt\u00f6r\u00fcnde yayg\u0131n \u015fekilde kullan\u0131l\u0131yor. Boyar madde kayna\u011f\u0131 olarak da \u00e7ok \u00f6nemli bir yer tutuyor. Bu b\u00f6cekler bitki \u00fczerinde asalak olarak ya\u015f\u0131yorlar. Bulundu\u011fu bitkiyi \u00f6ld\u00fcr\u00fcyorlar. Yani bir canl\u0131 \u00f6teki canl\u0131ya zarar veriyor. Sonraki s\u00fcre\u00e7te ise asalak olan b\u00f6cek t\u00fcr\u00fc \u00f6l\u00fcyor.\n

Yani b\u00f6ce\u011fe insan eliyle zarar verilmiyor. Tersine bitkinin do\u011fal ya\u015fam\u0131na katk\u0131 sa\u011flan\u0131yor. Meyve de korunmu\u015f oluyor.\u201d\n

-Antalya ve Mersin ve s\u0131cak ku\u015fakta yeti\u015ftirilebilir\n

Prof. Dr. Mustafa Gen\u00e7, k\u0131rm\u0131z\u0131 ve mor renk elde edilen ke\u015ffettikleri b\u00f6cek t\u00fcr\u00fcn\u00fcn Antalya ve Mersin ba\u015fta olmak \u00fczere s\u0131cak iklim ku\u015faklar\u0131nda \u201dkontroll\u00fc bir \u015fekilde, \u00f6rnek bah\u00e7elerde yeti\u015ftirebilece\u011fini\u201d ve boyar madde kayna\u011f\u0131 olarak end\u00fcstriye kazand\u0131r\u0131labilece\u011fini s\u00f6zlerine ekliyor.\n","created_at":"2024-04-05T00:13:15.000000Z","updated_at":"2024-04-05T00:13:15.000000Z"}