Ara\u015ft\u0131rma Michigan \u00dcniversitesi, Arizona \u00dcniversitesi ve Victoria \u00dcniversitesinden bilim insanlar\u0131 liderli\u011findeki bir ekip taraf\u0131ndan yap\u0131ld\u0131.\n
\u00c7al\u0131\u015fma, \u00f6n gezegen diskleri ile bu disklerin merkezinde yer alan y\u0131ld\u0131zlara daha yak\u0131n olan gaz zarflar\u0131 aras\u0131ndaki \u015fimdiye kadar g\u00f6r\u00fclmemi\u015f etkile\u015fimleri de ortaya \u00e7\u0131kard\u0131.\n
Ekip \u00fcyesi ve Michigan \u00dcniversitesinden g\u00f6k bilimci Gabriele Cugno, yapt\u0131\u011f\u0131 a\u00e7\u0131klamada, \u201cTemel olarak, y\u00fcksek \u00e7\u00f6z\u00fcn\u00fcrl\u00fck ve hassasiyetle g\u00f6zlemledi\u011fimiz her diskte, bo\u015fluklar, halkalar ve \u00f6zellikle SAO 206462\u2019de spiraller \u015feklinde b\u00fcy\u00fck yap\u0131lar g\u00f6rd\u00fck. Bu yap\u0131lar\u0131n hepsi olmasa da \u00e7o\u011funun, diskteki maddelerle etkile\u015fime girerek gezegenleri olu\u015fturdu\u011fu s\u00f6ylenebilir ancak dev gezegenlerin varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 i\u00e7ermeyen ba\u015fka a\u00e7\u0131klamalar da var.\n
E\u011fer sonunda bu gezegenleri g\u00f6rmeyi ba\u015far\u0131rsak, baz\u0131 yap\u0131lar\u0131 olu\u015fum s\u00fcrecinde birbirine ba\u011flayabilir ve bunlar\u0131 \u00e7ok daha sonraki a\u015famalarda olan di\u011fer sistemlerin \u00f6zellikleriyle ili\u015fkilendirebiliriz. Sonunda noktalar\u0131 birle\u015ftirerek gezegenlerin ve gezegen sistemlerinin nas\u0131l olu\u015ftu\u011funu bir b\u00fct\u00fcn olarak anlayabiliriz.\u201d dedi.\nSAO 206462 adl\u0131 \u00f6n y\u0131ld\u0131z\u0131n y\u00f6r\u00fcngesinde \u00e7ok so\u011fuk bir gaz devi olu\u015fum a\u015famas\u0131nda olabilir\n
Cugno ve ekibi, hen\u00fcz G\u00fcne\u015f gibi \u00e7ekirde\u011finde hidrojenin helyuma d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm f\u00fczyonunu tetikleyecek kadar yeterli k\u00fctleye sahip olmayan bir \u00f6n y\u0131ld\u0131z (protostar) \u201cSAO 206462\u2033nin y\u00f6r\u00fcngesindeki \u00f6n gezegen diskine ili\u015fkin JWST g\u00f6zleminde, bir gezegenin olu\u015fmakta oldu\u011funa dair kan\u0131tlar buldu.\n
SAO 206462\u2019deki \u00f6n gezegen diskinin, Hubble, ALMA ve \u00c7ok B\u00fcy\u00fck Teleskop (VLT) taraf\u0131ndan da g\u00f6zlemlendi\u011fi ve diskin iki g\u00fc\u00e7l\u00fc sarmaldan olu\u015ftu\u011funun ortaya \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 kaydedilen ara\u015ft\u0131rmada, ekibin Sat\u00fcrn veya J\u00fcpiter gibi \u00e7o\u011funlukla helyumdan olu\u015fan gaz devi bir gezegen g\u00f6rmeyi bekledi\u011fi ancak buna dair bir g\u00f6zlem yap\u0131lamad\u0131\u011f\u0131 belirtildi.\n
Cugno, \u201cBir\u00e7ok sim\u00fclasyon gezegenin, diskin i\u00e7inde, devasa, b\u00fcy\u00fck, s\u0131cak ve parlak olmas\u0131 gerekti\u011fini \u00f6ne s\u00fcr\u00fcyor. Ancak biz onu bulamad\u0131k. Bu, ya gezegenin d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fczden \u00e7ok daha so\u011fuk oldu\u011fu ya da baz\u0131 materyallerin g\u00f6rmemizi engelledi\u011fi anlam\u0131na geliyor. Buldu\u011fumuz farkl\u0131 bir gezegen aday\u0131 ancak g\u00f6r\u00fcnt\u00fcm\u00fcz\u00fc bozan\u0131n bir gezegen mi, arka plandaki s\u00f6n\u00fck bir y\u0131ld\u0131z m\u0131 yoksa bir galaksi mi oldu\u011funu kesinlikle s\u00f6yleyemeyiz. Gelecekteki g\u00f6zlemler tam olarak neye bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131z\u0131 anlamam\u0131za yard\u0131mc\u0131 olacak.\n
Burada sorun \u015fu; tespit etmeye \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131m\u0131z \u015fey bir y\u0131ld\u0131zdan y\u00fcz binlerce, belki de milyonlarca kat daha s\u00f6n\u00fck, yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bir deniz fenerinin yan\u0131ndaki k\u00fc\u00e7\u00fck bir ampul\u00fc g\u00f6rmeye \u00e7al\u0131\u015fmaya benziyor.\u201d ifadelerini kulland\u0131.\n
JWST\u2019nin Yak\u0131n K\u0131z\u0131l\u00f6tesi Kameras\u0131\u2019n\u0131 (NIRCam) kullanan ekip, olas\u0131 gezegenden gelen, y\u00fcksek h\u0131zlardaki maddelerin d\u00fc\u015fmesi sonucu ortaya \u00e7\u0131kan termal enerjiyi tespit etti.\n
Bulgular, olas\u0131 gezegenin bir gaz devi olmas\u0131 halinde, merkezindeki SAO 206462\u2019den D\u00fcnya ile G\u00fcne\u015f aras\u0131ndaki mesafenin yakla\u015f\u0131k 300 kat\u0131 kadar uzakta bulundu\u011funu, k\u00fctlesinin J\u00fcpiter\u2019in en fazla 2,2 kat\u0131 ve \u00e7ok so\u011fuk olabilece\u011fini g\u00f6sterdi.\nHL Tau, \u00f6n gezegen ara\u015ft\u0131rmas\u0131 yap\u0131lan en gen\u00e7 \u00f6n y\u0131ld\u0131z\n
Victoria \u00dcniversitesi ara\u015ft\u0131rmac\u0131s\u0131 Camryn Mullin, D\u00fcnya\u2019dan yakla\u015f\u0131k 450 \u0131\u015f\u0131k y\u0131l\u0131 uzakl\u0131ktaki HL Tau y\u0131ld\u0131z\u0131na dair JWST g\u00f6zleminde, yakla\u015f\u0131k 1 milyon ya\u015f\u0131ndaki bebek y\u0131ld\u0131z\u0131n \u00e7evresindeki \u00f6n gezegen disklerini inceledi.\n
Mullin a\u00e7\u0131klamas\u0131nda, \u201cHL Tau, ara\u015ft\u0131rmam\u0131zdaki en gen\u00e7 sistemdir ve y\u00f6r\u00fcngesinde diskine d\u00fc\u015fen yo\u011fun toz ve gaz ak\u0131\u015f\u0131yla \u00e7evrilidir. JWST ile \u00e7evresindeki maddeleri g\u00f6rebildi\u011fimiz ayr\u0131nt\u0131 d\u00fczeyi bizi hayrete d\u00fc\u015f\u00fcrd\u00fc ancak ne yaz\u0131k ki (maddeler) olas\u0131 gezegenlerden gelen sinyalleri engelliyor.\u201d ifadelerini kulland\u0131.\n
HL Tau diski, gezegenlere ev sahipli\u011fi yapabilecek \u00e7ok say\u0131da bo\u015fluk ve y\u0131ld\u0131z sistemi b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcnde halkalara sahip ancak diskin tozla dolu olmas\u0131 ve sistemin gen\u00e7li\u011fi nedeniyle JWST\u2019nin bile HL Tau \u00e7evresindeki gezegenleri do\u011frudan g\u00f6rmesi pek olas\u0131 de\u011fil.\n
\u00d6te yandan ekip, ara\u015ft\u0131rmada, JWST ile \u00f6n y\u0131ld\u0131z zarf\u0131 ad\u0131 verilen bir \u00f6zelli\u011fi ay\u0131rt etti. Bu \u00f6zellik, HL Tau \u00e7evresinde birle\u015fmeye ba\u015flayan yo\u011fun toz ve gaz ak\u0131\u015f\u0131n\u0131 g\u00f6steriyor ve s\u00f6z konusu gaz ve toz, bir gezegeni olu\u015fturan ham maddeyi meydana getiriyor.\n\u201cMWC 758\u2033in \u00f6n gezegen diskinde devasa bir gezegenin varl\u0131\u011f\u0131na i\u015faret eden sarmal kollar mevcut\n
Arizona \u00dcniversitesi Steward G\u00f6zlemevi\u2019nden NASA Hubble \u00fcyesi Kevin Wagner de \u201cMWC 758\u2033in \u00f6n gezegen diskini JWST ile inceledi. \u0130ncelemede devasa bir gezegenin varl\u0131\u011f\u0131na i\u015faret edebilecek sarmal kollar tespit edildi. Ancak \u00e7al\u0131\u015fmada bu sistemde de do\u011frudan bir gezegenin varl\u0131\u011f\u0131 g\u00f6zlemlenemedi.\n
Wagner, \u201cHer \u00fc\u00e7 sistemde de gezegen tespit edilmemesi, bo\u015fluklara ve sarmal kollara neden olan (olas\u0131) gezegenlerin ya ev sahibi y\u0131ld\u0131zlar\u0131na \u00e7ok yak\u0131n ya da JWST ile g\u00f6r\u00fclemeyecek kadar s\u00f6n\u00fck oldu\u011funu g\u00f6steriyor. E\u011fer ikincisi do\u011fruysa, bu bize onlar\u0131n nispeten d\u00fc\u015f\u00fck k\u00fctleli, d\u00fc\u015f\u00fck s\u0131cakl\u0131kta, tozla kapl\u0131 olduklar\u0131n\u0131 veya \u00fc\u00e7\u00fcn\u00fcn bir kombinasyonu oldu\u011funu s\u00f6yl\u00fcyor. \u2018MWC 758\u2019 \u00f6rne\u011finde de muhtemelen durum bu.\u201d ifadelerini kulland\u0131.\n
Bilim insanlar\u0131, ara\u015ft\u0131rman\u0131n, D\u00fcnya\u2019n\u0131n ve ya\u015fam\u0131 destekleyecek ko\u015fullar\u0131n nas\u0131l olu\u015ftu\u011funu anlamak a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u00f6nemli oldu\u011funu vurguluyor.\n
Ara\u015ft\u0131rma, \u201cThe Astronomical Journal\u201dda \u00fc\u00e7 ayr\u0131 makalede yay\u0131mland\u0131.\n\n
\n","created_at":"2024-04-03T17:24:11.000000Z","updated_at":"2024-04-03T17:24:11.000000Z"}